Στον Άγιο Θεόδωρο Πιτσιλιάς υπήρχαν επτά εκκλησίες όσοι και οι λόφοι του χωριού. Η εκκλησία του Αγίου Μάμα, η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, η εκκλησία του Προφήτη Ηλία, η εκκλησία του Αρχάγγελου Μιχαήλ, η εκκλησία της Παναγίας της Κιβωτού, η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου και η εκκλησία του Αγίου Θεόδωρου του Στρατηλάτη. Από τις επτά αυτές εκκλησίες, σώζονται η εκκλησία της Παναγίας, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Θεοδώρου.
Πιο κάτω παρουσιάζονται οι εκκλησίες του χωριού, μέσα από πληροφορίες από το βιβλίο του Αγίου Θεοδώρου Πιτσιλιάς*.
Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου
Η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου ανεγέρθηκε το 1840. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο του Αγίου Θεοδώρου Πιτσιλιάς, η οικοδόμηση της συνδέεται με την μετοίκηση κάποιων κατοίκων του Αγίου Ιωάννη, γειτονικού χωριού, στο χωριό μας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου φυλάσσεται ένα παλαιό ευαγγέλιο του 1550.
Εκκλησία της Παναγίας της Κιβωτού
Πρόκειται για μια εκκλησία του 16ου αιώνα που στο εσωτερικό της κοσμείται με ένα ξυλόγλυπτο εικονοστάσι του 17ου αιώνα. Σ’ αυτή την εκκλησία, υπάρχουν αξιόλογες εικόνες, για τις οποίες μάλιστα γίνεται αναφορά σε ξενόγλωσσα βιβλία, γεγονός το οποίο συνδέεται με ένα σημαντικό αριθμό επισκεπτών που έρχονται να τις θαυμάσουν.
Η μια εικόνα είναι του Προφήτη Ηλία, ενώ η άλλη είναι μια μεγάλης αξίας εικόνα του Ιησού Χριστού.
Η εκκλησία της Παναγίας έχει τεθεί υπό την προστασία του Τμήματος Αρχαιοτήτων. Περισσότερα εδώ
Εκκλησία του Αγίου Θεόδωρου Στρατηλάτη
Η εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου οικοδομήθηκε το 1977στο σημείο που ήταν κτισμένη η ομώνυμη εκκλησία. Το εσωτερικό του ναού κοσμούν τοιχογραφίες που φιλοτεχνήθηκαν από ρουμάνους ζωγράφους.
Ξεχωριστή είναι η ιστορία ανέγερσης της εκκλησίας, όπως αυτή παρουσιάζεται στο βιβλίο του Αγίου Θεοδώρου Πιτσιλιάς. Μετά την τουρκική εισβολή, η γριά Θεοδώρα από τη Λάπηθο είχε εγκατασταθεί, με την οικογένεια ενός δάσκαλου, του Ευτύχιου Γιουτανή, στο χωριό μας. Πρέπει να σημειωθεί πως η γριά Θεοδώρα κατάφερε να μεταφέρει από το κατεχόμενο σήμερα χωριό της, την εικόνα της Υπαπαντής του Χριστού. Η βαθιά θρησκευόμενη Θεοδώρα, τις νύχτες άλλοτε άκουγε καλπασμούς αλόγου που τους συνέδεε με τον Άγιο Θεόδωρο, ενώ άλλοτε έβλεπε φώτα στο σημείο που αργότερα οικοδομήθηκε η εκκλησία του Αγίου. Κάποιο βράδυ είδε ένα όραμα με τον Άγιο Θεόδωρο που της υποδείκνυε το σημείο που ήθελε να οικοδομηθεί ο ναός, αλλά και το είδος των δέντρων και τον αριθμό τους που θα στόλιζαν τον περίβολο του ναού. Συγκεκριμένα, ζήτησε να φυτευτούν κυπαρίσσια, πεύκα και ακακίες. Το όραμα αυτό αποτέλεσε την αφορμή για την ανοικοδόμηση του ναού του Αγίου Θεοδώρου, το 1977.
Ξωκκλήσι Αγίας Κυριακής
Πρόκειται για ένα μικρό, λιθόκτιστο εκκλησάκι με αμφικλινή στέγη, χτισμένο σε ιδιωτική γη της οικογένειας Παπαχριστοδούλου. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο του χωριού, στο μέσο των κορυφών «Παπούτσα και «Αλουπότρυπες».
Οι υπόλοιπες 4 εκκλησίες που δεν σώζονται βρίσκονταν:
H Εκκλησία του Αγίου Μάμα βρισκόταν στο βόρειο Άγιο Θεόδωρο Πιτσιλιάς, στη φερώνυμη τοποθεσία και στο μέσο των γεφυριών «Αρκατζιού» και «Χορτοκοπιών».
Η Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής ήταν χτισμένη στο χώρο που σήμερα βρίσκεται το Μουσείο Αγροτικής Ζώης και που μέχρι το 1930, βρισκόταν το Δημοτικό Σχολείο.
Η Εκκλησία του Αρχάγγελου Μιχαήλ ήταν στην περιοχή που είναι γνωστή ως τα «αλώνια τους Ππερεντήες που βρίσκεται περί το μέσο περίπου της «οικίας του Τζιπριανού, και της ξενοδοχειακής μονάδας «Κούρρης».
Η Εκκλησία του Προφήτη Ηλία βρισκόταν νότια της εκκλησίας της Παναγίας (στο σημείο βρέθηκε η εικόνα του Προφήτη Ηλία)
Πηγές:
* Κορωνίδης Κ. Ανδρέας, Άγιος Θεόδωρος Πιτσιλιάς…στα 1023 μέτρα, 2010, έκδοση του Κοινοτικού Συμβουλίου Αγίου Θεοδώρου Αγρού και του Συνδέσμου «Φίλοι Αγίου Θεοδώρου Αγρού»
